Ürün ağaçları ve rotalar yönetimi işletmeler için hayati önem taşıyan süreçlerdir. İşletmeler bu süreçleri düzgün işlemeli ve her detayı incelemelidir. Ürün ağaçları ve rotalar yönetimi sürecini anlatmadan önce bilmemiz gereken konu başlıkları vardır. Bu konu başlıklarından başlayalım.
Ürün Ağacı Nedir?
Ürün ağaçları ve rotalar yönetimi sürecinin en önemli yapı taşı ürün ağaçlarıdır diyebiliriz. Ürün ağaçlarını oluşturmak için ise öncelikle stok kartları hazırlanmalıdır. Ürün ağaçları, nihai ürüne ulaşmak için gerekli olan yarı mamul ve hammaddeleri gösteren, ağaç yapısını andıran bir şemadır. Bu şema işletmeler için yol haritası niteliğindedir. Bu şema içerisinde ki ürün, tüketicilerin kullanımına uygun hale gelene kadar, üretim aşamalarına göre kaç adet hammadde ve yarı mamulün gerektiğini işletmeye göstermektedir. Örnek olarak mobilya sektöründe olan bir işletme, basit bir masa üretmek için 2 kereste veya 8 sunta, 10 vida gibi basit malzemelere ihtiyaç duymaktadır. İşletmelerin kapsamına ve ürettikleri ürünün yapısına göre ürün ağaç listeleri daha uzun olabilmektedir.
Ürün ağaçları ve rotalar yönetimi sürecinin en önemli yapı taşı olan ürün ağaçlarının İngilizce karşılığı Product Tree olmasına rağmen, literatürde ürün ağaçlarının İngilizce karşılığı olarak Bill of Meterials (BOM) kullanılmaktadır.
Ürün ağaçları, üretim planlama sürecinin başlangıç adımı kabul edilmektedir. Nihai ürünü üretmek için işletmeler öncelikle ürün ağaçlarını oluştururlar. Ürün ağaçlarında ihtiyaç duydukları malzemeleri ve bu malzemeleri tedarik etme yollarını belirlerler.
Ürün ağaçlarının aslında ürün reçetelerinin birleşmesi ile oluştuğunu söyleyebiliriz. Ürün reçetelerinin tam anlaşılır olabilmesi için Nihai Ürün ve Yarı Mamul 1’in ERP sistemlerine uygun ürün reçetelerini gösterelim.
Nihai Ürün, Ürün Reçetesi
Yarı Mamul 1, Ürün Reçetesi
Ürün Ağaçları ve Rotalar Yönetimi Nedir?
Ürün ağaçları ve rotalar yönetimi, ERP sistemleri içerisinde işletmelere sunulan önemli bir modüldür. ERP sistemleri ürün ağaçlarından, operasyon tanımlarına ve süreçlerine kadar birçok konuda etkin bir kontrol sağlayabilmektedir. ERP sistemleri içerisinde ürün ağaçları ve rotalar yönetimi modülü için başlangıç olarak ürün ağaçları hazırlanmalıdır. ERP sistemleri içerisinde ürün ağaçlarına, ürünün malzemeleri ve miktarları dışında operasyon süreçleri, depolar, fire miktarları da eklenebilmektedir.
ERP sistemleri üzerinden yürütülen bu süreçler işletmelere hem zamandan tasarruf sağlarken hem de işletmelerin verimliliğini arttırmaktadır. Örnek olarak işletme bir ürünü üretmek için birden fazla malzemeye ve birden fazla operasyon sürecine ihtiyaç duyar. ERP sistemi ile işletmenin tüm departmanları ve süreçleri entegre hale gelecek böylelikle işletme operasyon rotalarına, ürün ağaçlarına ve reçetelerine rahatça ulaşabilecek. Yarı mamul ve hammaddelerin durumlarını, ürününü ürettiği farklı iş süreçleri arasında ki süre farklarını gözlemleyebilecek ve makinelerini buna göre hazırlayıp hem zamandan hem de enerjiden tasarruf sağlamış olacak.
Ürün ağaçları ve rotalar yönetimi modülünde operasyon rotaları üretim süreci için önemli bir diğer başlıktır. Operasyon rotalarının işletmeye uygun belirlenmesi ve bu rotaların düzgün hazırlanması işletmeye büyük verim, kolaylık sağlayacaktır. Operasyon rotaları belirlenirken, üretimin hangi sıraya göre yapılacağına, bu süreçler de hangi araçların kullanılacağına ve işletmenin hangi departmanın da (iş sürecinde) yapılacağına karar verilir.
Oluşturulan operasyon iş merkezleri, ürün ağaçları ve rotalar yönetimi sayesinde kullanılan makine ve personel sayıları, süreçlerin kapasiteleri ve ürün üretim giderlerini görebilmek açısından çok önemlidir. Operasyon iş merkezlerin de bulunan çalışanların mesai saatleri ve mesai saatleri içerisinde oluşturulan operasyon süreçleri giderleri direkt olarak etkilemektedir. İşletmeler maliyetleri düşürmek için bu süreçleri iyice gözden geçirmelidir.
Ürün ağaçları ve rotalar yönetimi modülü ile oluşan entegrasyon sayesinde operasyon rota bilgileri diğer ilgili departmanlar tarafından da gözükebilecek, böylelikle kendi departmanları için olan sipariş ya da kontrolleri pratik bir şekilde yapabileceklerdir. Ürün ağaçları ve rotalar yönetimi modülü sayesinde işletmeler hem verim hem de zamandan tasarruf sağlayabileceklerdir.